Dit stukje gaat over de witte huizen aan de buitenzijde van de rondweg in Eindhoven. In tegenstelling tot wat veel mensen denken, draagt deze buurt niet de naam “Tuindorp”. Dit is namelijk de naam van de buurt met vooroorlogse witte huizen aan de binnenzijde van de rondweg, in de volksmond ook wel bekend als het “Witte dorp”. Op oude kaarten van Eindhoven wordt de naam “Tuindorp” binnen de rondweg aangegeven. De buurt met witte huizen aan de buitenzijde van de rondweg heeft niet echt een naam en wordt ook nergens apart aangeduid. De gemeente Eindhoven hanteert in het algemeen de naam van de straten van de veel grotere Sintenbuurt. De witte huizen buiten de rondweg zijn dus onderdeel van de Sintenbuurt.
Beschrijving bouwplan
De Sintenbuurt is gelegen in het stadsdeel “Stratum” in Eindhoven en bestaat voor een deel uit witgeschilderde huizen en voor een deel uit baksteenkleurige. Het plan met de witte huizen is ontworpen zijn door architect Frans Korteweg en in 1954 gebouwd in opdracht van Aannemersbedrijf J.W. van Rhee uit Eindhoven. In het plan is veel groen verwerkt, waardoor de vaak gebruikte aanduiding “Tuindorp” begrijpelijk is. De chique uitstraling van de naam “Tuindorp” in de regio Eindhoven heeft hier waarschijnlijk ook wel aan bijgedragen. Het plan met de witte huizen omvat 261 woningen en heeft een driehoekige vorm. Het wordt begrenst door de Piuslaan, de St. Bonifaciuslaan en achtertuinen van de woningen aan de Thomas A. Kempislaan. Verder omvat het plan de straten Rielseweg, St. Norbertuslaan, St. Adelbertuslaan, St. Bernulphuslaan, St. Gertudislaan, Mgr. Zwijssenstraat en de Roothaanstraat.
Woningtypen
De woningen zijn gerealiseerd in drie verschillende typen:
- type I : dit is het woningtype met de brede transparante entreepui met daarboven het erkertje dat boven de dakrand uitsteekt. Deze woningen zijn niet gespiegeld.
- type II : deze woningen liggen iets hoger ten opzichte van de straat en hebben daarom een twee treden hoog stoepje en een andere entree. Vanwege het gezamenlijke stoepje zijn deze woningen gespiegeld.
- type III : Type III is de hoge woning die voorkomt langs de Piuslaan, de St. Bonifaciuslaan en tegenover de school in de St. Norbertuslaan. De woningen zijn hoger uitgevoerd om het bouwplan beter aan te laten sluiten bij het stedelijke karakter van de bebouwing aan de overzijde van de Piuslaan en St. Bonifaciuslaan en tegenover de school. Ten opzichte van beide andere woningtypen zijn de woningen 1 meter smaller. De tweede en derde bouwlaag zijn minder diep dan de eerste laag waardoor de woningen een dakterras hebben. Aan de voorzijde worden de woningen kenmerkt door de balustrade voor de ramen op de eerste bouwlaag.
Voor zover bekend waren de stalen raamkozijnen en de voordeuren in het verleden per woonblok of straat in verschillende kleuren geschilderd. Bij enkele originele stalen kozijnen in de wijk is nog steeds een groene of blauwe kleur te zien. Tot op heden is hierover verder geen informatie teruggevonden. Wel blijkt uit oude foto’s dat de kozijnen niet wit zijn, maar aangezien het zwart/wit foto’s zijn is de kleur zelf niet te zien. Graag komen wij dan ook in contact met mensen die hierover meer informatie hebben of kleurenfoto’s van de originele situatie hebben. Ook de voordeuren waren per woningtype verschillend. Type I had een deur met een opengewerkte cirkel in het midden. Type II had een deur zonder ramen, terwijl woningtype III een voordeur had met twee rijen van drie ramen.
Beschermde status
De buurt met de witte huizen maakt deel uit van het gebied dat door de Provincie Noord-Brabant is aangewezen als een buurt van cultuurhistorisch belang. De gemeente Eindhoven heeft voor de buurt een Welstandsnota opgesteld. In deze nota wordt voor elk woningtype en de buurt als geheel een aantal karakteristieke elementen beschreven die behouden moeten blijven. Behalve de kleur van de woningen zijn dit bijvoorbeeld de al genoemde erkers van woningtype I, de cassetteachtige borstweringen en de originele stalen kozijnen. Bij veranderingen aan de woning waarvoor een vergunning aangevraagd moet worden, toetst de welstandcommissie aan de criteria van de nota. Het is dan ook verstandig om de nota te raadplegen voordat een vergunning wordt aangevraagd. De nota is te vinden op de website van de gemeente Eindhoven (zoek op “nota sintenbuurt”).
Bedrijvigheid
Omdat de buurt voornamelijk uit woonhuizen bestaat, heeft er in de buurt zelf nauwelijks bedrijvigheid plaatsgevonden. De meeste bedrijvigheid die aan de buurt gerelateerd is, vond en vindt plaats op de begane grond van het flatgebouw aan de overzijde van de St. Bonifaciuslaan. Veel medebewoners kennen nog wel Bakkerij Meelmuts die tot voor kort een filiaal aan de St. Bonifaciuslaan had (tegenwoordig is in dit pand A.M. Scooters gevestigd). Minder mensen zullen echter nog weten dat in het verleden op nummer 23 een Jamin gevestigd was, zoals blijkt uit een foto die in 1962 is genomen. Verder is bekend dat in het verleden een slagerij, een drogisterij en een supermarkt aan de St. Bonifaciuslaan gevestigd waren. In de onderstaande tabel is een overzicht opgenomen van de bekende bedrijven. Graag zouden wij in contact komen met mensen die nog meer informatie over hebben.
| Adres | Soort | Naam vergunninghouder | Periode vermelding |
| St. Bonifaciuslaan 1 t/m 11 |
slagerij | Etos | 1960, 1962, 1966 |
| voedings- en genotmiddelenhandel | Etos | 1967 | |
| drogisterij | Etos | 1970 | |
| St. Bonifaciuslaan 13 | bakkerij | A.M. Simkens | 1964 |
| bakkerij | J. Michiels | 1974 | |
| St. Bonifaciuslaan 25 t/m 31 |
voedings- en genotmiddelenhandel | P. de Gruyter | 1963, 1964 |
| voedingsmiddelenfabriek | P. de Gruyter | 1963, 1964 | |
| voedingsmiddelenfabriek | De Gruyter B.V. | 1974 | |
| onbekend | kachel- en haardenfabriek | Bosma | 1957 |
| overige reparatiebedrijven | E.T. Bosma | 1957 – 1968 |
Bijzonder wonen
Uit ontmoetingen met medebewoners blijkt dat veel mensen het wonen in het wijkje met de witte huizen als iets bijzonders ervaren. In gesprekken hierover komen steeds dezelfde argumenten terug: het bijzondere karakter van de huizen en het vele groen in de wijk. Vergelijk de opzet van de buurt zelf maar eens met andere bouwprojecten uit de wederopbouwperiode. Deze projecten, maar zeker ook latere nieuwbouw projecten, bestaan vaak uit anonieme recht toe recht aan straten met rijen huizen in bruine of grijze steen en kleine ramen. De groenvoorzieningen in deze wijken zijn tegenwoordig vaak opgeofferd aan extra parkeerruimte en de eens zo karakteristieke klinkerstraten zijn tegenwoordig vaak geasfalteerd.
Hoe anders is het nog in onze buurt. De huizen zelf zijn voorzien van bijzondere kenmerken, zoals hierboven al is beschreven. Geen straat loopt echt parallel aan elkaar en tussen de huizen in zijn brede groenvoorzieningen aanwezig. Hierdoor geeft de buurt een ruimtelijk en speels gevoel, dat nog versterkt wordt door de grote diversiteit in de vorm en het oppervlak van de woonpercelen. Grote en kleine tuinen komen binnen hetzelfde woonblok voor. De witte kleur van de huizen wordt nog eens benadrukt door het omringende groen in en de plinten van rode baksteen. De huizen zelf worden geflankeerd door de volwassen bomen, zodat in totaal een prachtig decor ontstaat.
Dezelfde bomen en het gebrek aan parkeerruimte in de wijk zorgen ook regelmatig voor ergernis, zeker in het voorjaar en het najaar als er veel rommel uit de bodem valt. Begrijpelijk want als je ergens langere tijd woont heb je de neiging om het bijzondere als gewoon te ervaren en krijgen negatieve aspecten soms de overhand. Iedereen die echter eens op een zonnige dag de tijd neemt een rondje door de wijk te lopen en de opzet van de straten en het groen op zich in laat werken, zal echter moeten beamen dat deze ergernissen niet opwegen tegen het bijzondere karakter van onze wijk.
